“Më besoni kur ju them që marsi, muaji ku jemi aktualisht, ka një domethënie shumë të madhe për jetën.” - me këto fjalë, Dalina e nisi monologun e saj në “The Dalina Show”, duke vënë theksin tek simbolika e këtij muaji që për mijëra vjet ka qenë një kohë lufte, ndryshimi dhe transformimi.

Në latinisht, ky muaj quhej Martius Mensis, i lidhur me perëndinë romake të luftës. Ishte periudha e tranzicionit nga gjumi dimëror në zgjimin pranveror, ku luftëtarët përgatiteshin për konfliktet e ardhshme. Po çfarë na mëson marsi, përtej historisë dhe legjendave?

1. Historia përsëritet dhe ndryshimi është i pashmangshëm

“Sa herë që afrohet marsi, mua më kap një frikë se çfarë mund të ndodhë rreth nesh apo afër nesh.” Ky muaj është dëshmitar i ngjarjeve që kanë tronditur botën dhe Shqipërinë.

Këtë vit, Maqedonia u trondit nga një prej tragjedive më të mëdha të kohëve moderne: një zjarr në diskotekë që i mori jetën 59 të rinjve dhe la të plagosur 155 të tjerë. Ndërkohë, Shqipëria u përball me një kthesë të madhe politike: “Me lënien në burg të kryetarit të Bashkisë Erion Veliaj, i cili prej 10 vjetësh ishte identifikuar me Tiranën dhe Tirana me të.”

Në marsin e viteve të shkuara, Shqipëria ka përjetuar gjithashtu momente kyçe. “Në 13 mars të vitit 2020, Shqipëria u mbyll si asnjëherë më parë. Covid-i na ndryshoi, ndryshoi marrëdhëniet tona, ndryshoi mënyrën se si e pamë veten dhe botën.”

2. Lufta nuk është vetëm me armë, por edhe shpirtërore

Marsi ka qenë gjithmonë një muaj betejash. “Në 7 mars të vitit 1998, u vra komandanti i UÇK-së, Adem Jashari dhe një vit më vonë, më 24 mars 1999, NATO nisi sulmet ajrore mbi ushtrinë, policinë dhe forcat paramilitare serbe.”

Ngjarje të tjera si eksodi i madh i vitit 1991, trazirat e 1997-ës apo protestat e marsit 2004 në Kosovë tregojnë se ky muaj ka qenë shpesh i mbushur me tensione dhe ndryshime drastike.

Por lufta nuk është gjithmonë e dhunshme. “Presidenti amerikan Trump vendosi të mbyllë Zërin e Amerikës.” Një vendim që sot mund të mos ketë peshën e dikurshme, por për breza të tërë shqiptarësh, ky kanal ishte e vetmja dritare informimi e besueshme.

3. Pas çdo errësire, ka një rilindje

“Marsi i perëndisë së luftës ka qenë vërtet dhe do të jetë një mars betejash, por ajo çfarë më mrekullon, paralel me frikën se çfarë mund të ndodhë, është fakti që të gjitha këto ndodhin në muajin ku gjërat nisin të rilindin.”

Dimri ikën, pranvera fillon dhe natyra zgjohet. “Paralelisht me luftëra e humbje jetësh, çelin lule e mbushen kopshtet e livadhet, paralelisht me ftohje marrëdhëniesh, koha ngrohet, paralelisht me zymtësinë e tragjedive, dita zgjatet e dielli shkëlqen.”

Në kalendarët e lashtë romakë, viti fillonte në mars, një simbolikë që na kujton se çdo fund është një fillim i ri.

4. Shpresa është forca që na mban gjallë

Në momentet e vështira, është e rëndësishme të kujtojmë se gjithçka kalon dhe se çdo luftë sjell një mundësi të re. “Zoti ta ka dhënë këtë shenjë dhe ta jep çdo vit. E quan mars. Të jep një shpatë sepse jeta është luftë, por ta mbush bahçen me lule, sepse për çfarë të luftosh, nëse nuk shpreson se gjërat do të bëhen më mirë?”

Marsi na sfidon, na tremb dhe na ndryshon. Por mbi të gjitha, ai na jep forcën për të rilindur.