Kleptomania është paaftësia e përsëritur për t'i rezistuar dëshirave për të vjedhur sende që në përgjithësi nuk ju duhen vërtet dhe që zakonisht kanë pak vlerë. Është një çrregullim i rrallë, por serioz i shëndetit mendor që mund të shkaktojë shumë dhimbje emocionale për personin që po e kalon, si dhe për njerëzit përreth, përsa kohë nuk trajtohet. Karakterizohet nga probleme me vetëkontrollin emocional ose të sjelljes.

Shumë njerëz me kleptomani kanë frikë/turp të kërkojnë trajtim të shëndetit mendor. Edhe pse nuk ka kurë për kleptomaninë, trajtimi me ilaçe ose terapi bisede (psikoterapia) mund të ndihmojë për t'i dhënë fund ciklit të vjedhjes kompulsive.

Simptomat e kleptomanisë mund të përfshijnë:

- Pamundësia për t'i rezistuar nxitjeve të fuqishme për të vjedhur sende që nuk ju duhen
- Ndjenja e rritjes së tensionit apo ankthit, që çon në vjedhje
- Ndjenja e kënaqësisë, lehtësimit gjatë vjedhjes
- Ndjenja e tmerrshme faji, pendimi, urrejtje ndaj vetes, turp ose frikë pas vjedhjes
- Rikthimi i nxitjeve dhe një përsëritje e ciklit të kleptomanisë

Njerëzit me kleptomani zakonisht shfaqin këto karakteristika:

- Ndryshe nga hajdutët tipikë të dyqaneve, njerëzit me kleptomani nuk vjedhin me detyrim për përfitime personale, me guxim, për hakmarrje ose për rebelim. Ata vjedhin thjesht sepse dëshira është aq e fuqishme sa nuk mund t'i rezistojnë.

- Episodet e kleptomanisë në përgjithësi ndodhin spontanisht, zakonisht pa planifikim dhe pa ndihmë ose bashkëpunim nga një person tjetër.

- Shumica e njerëzve me kleptomani vjedhin në vende publike, si dyqane dhe supermarkete. Disa mund të vjedhin nga miqtë ose të njohurit, për shembull në një festë.

- Shpesh, sendet e vjedhura nuk kanë asnjë vlerë për personin me kleptomani dhe ai ka mundësi financiare për t'i blerë edhe vetë ato produkte.

- Sendet e vjedhura zakonisht ruhen dhe nuk përdoren kurrë. Artikujt gjithashtu mund të dhurohen, t'i jepen familjes ose miqve, apo edhe të kthehen fshehurazi në vendin nga i cili janë vjedhur.

- Nxitja për të vjedhur mund të vijë dhe të shkojë, ose mund të ndodhë me intensitet më të madh ose më të vogël me kalimin e kohës.

Kur duhet të shkoni te një mjek

Nëse nuk mund të ndaloni vjedhjet, kërkoni këshilla mjekësore. Shumë njerëz që mund të kenë kleptomani nuk duan të kërkojnë trajtim sepse kanë frikë se do të arrestohen ose burgosen. Sidoqoftë, një profesionist i shëndetit mendor zakonisht nuk i raporton vjedhjet tek autoritetet.

Nëse një i afërm ka kleptomani

Nëse dyshoni se një mik i ngushtë ose një anëtar i familjes mund të ketë kleptomani, tregojini butësisht shqetësimet tuaja me të. Mbani mend se kleptomania është një gjendje e shëndetit mendor, jo një e metë karakteri, kështu që mos i fajësoni dhe mos i akuzoni.

Shkaqet

Shkaku i kleptomanisë nuk dihet. Disa teori sugjerojnë se ndryshimet në tru mund të jenë në rrënjë të kleptomanisë. Nevojiten më shumë kërkime për të kuptuar më mirë këto shkaqe të mundshme, por kleptomania mund të lidhet me:

- Probleme me një kimikat natyral të trurit (neurotransmetues) të quajtur serotonin. Serotonina ndihmon në rregullimin e gjendjes së humorit dhe emocioneve. 

- Çrregullimet e varësisë. Vjedhja mund të shkaktojë lirimin e dopaminës (një tjetër neurotransmetues). Dopamina shkakton ndjenja të këndshme dhe disa njerëz e kërkojnë këtë ndjenjë të dobishme përsëri dhe përsëri.

- Sistemi opioid i trurit. Nxitja rregullohet nga sistemi opioid i trurit. Një çekuilibër në këtë sistem mund ta bëjë më të vështirë rezistimin ndaj nxitjeve.

Burimi: Mayo Clinic

Kleptomania is the recurrent inability to resist the urge to steal things that you generally don't really need and that are usually of little value. It is a rare but serious mental health disorder that can cause a lot of emotional distress for the person experiencing it, as well as for those around them, if left untreated. It is characterized by problems with emotional or behavioral self-control.

Many people with kleptomania are afraid/ashamed to seek mental health treatment. Although there is no cure for kleptomania, treatment with medication or talk therapy (psychotherapy) can help end the cycle of compulsive stealing.

Symptoms of kleptomania may include:

- Inability to resist strong urges to steal things you don't need
- Feelings of increased tension or anxiety, leading to stealing
- Feelings of pleasure, relief during the theft
- Terrible feelings of guilt, remorse, self-hatred, shame or fear after stealing
- Return of urges and a repetition of the cycle of kleptomania

People with kleptomania usually exhibit these characteristics:

- Unlike typical shoplifters, people with kleptomania do not steal out of compulsion for personal gain, out of courage, out of revenge, or out of rebellion. They steal simply because the urge is so strong that they cannot resist it.

- Episodes of kleptomania generally occur spontaneously, usually without planning and without help or cooperation from another person.

- Most people with kleptomania steal in public places, such as shops and supermarkets. Some may steal from friends or acquaintances, for example at a party.

- Often, stolen items have no value to the person with kleptomania and he has the financial means to purchase those products himself.

- Stolen items are usually kept and never used. Items can also be donated, given to family or friends, or even secretly returned to the country from which they were stolen.

- The urge to steal may come and go, or it may occur with greater or lesser intensity over time.

When should you see a doctor?

If you can't stop stealing, seek medical advice. Many people who may have kleptomania are reluctant to seek treatment because they are afraid of being arrested or imprisoned. However, a mental health professional will usually not report the theft to the authorities.

If a relative has kleptomania

If you suspect that a close friend or family member may have kleptomania, gently share your concerns with them. Remember that kleptomania is a mental health condition, not a character flaw, so don't blame or accuse them.

Causes

The cause of kleptomania is unknown. Some theories suggest that changes in the brain may be at the root of kleptomania. More research is needed to better understand these possible causes, but kleptomania may be linked to:

- Problems with a natural brain chemical (neurotransmitter) called serotonin. Serotonin helps regulate mood and emotions. 

- Addictive disorders. Stealing can trigger the release of dopamine (another neurotransmitter). Dopamine causes pleasurable feelings, and some people seek out this rewarding feeling again and again.

- The brain's opioid system. Urge is regulated by the brain's opioid system. An imbalance in this system can make it harder to resist urges.

Source: Mayo Clinic