Rosalía ka vendosur të nisë një kapitull të ri në karrierën e saj me “Berghain”, këngën që paralajmëron albumin “Lux”, që publikohet më 7 nëntor.
Publikimi i “Berghain” më 27 tetor nuk ishte dhe aq i zakonshëm, ishte një sfidë e hapur ndaj gjithë kulturës së muzikës pop. Me tinguj që ndërthuren mes operës dhe elektronikës, dhe me tekstin në tri gjuhë (gjermanisht, spanjisht dhe anglisht), Rosalía tregoi se po e shikon muzikën si një formë arti që s’ka kufij.
Në moshën 33-vjeçare, po aq sa Krishti në momentin e kryqëzimit, Rosalía zgjedh ta paraqesë veten si figurë të rilindjes: ajo “vdes” për t’u ringjallur përmes artit, duke shndërruar çdo simbol fetar e kulturor në një rrëfim personal mbi dashurinë, plagën dhe shpëtimin.
Pse "Berghain"?
“Berghain” është një klub legjendar (por i errët) në Berlin, i famshëm në gjithë botën për muzikën techno, për netët që zgjasin, dhe për rregullin e hekurt: nuk lejohet telefoni brenda. Është një hapësirë që prej vitesh shihet si tempulli i lirisë ekstreme, anonimatit dhe artit eksperimental, ku njerëzit shkojnë për të humbur veten, për t’u rilindur, ose thjesht për të mos qenë askush.
Duke zgjedhur ta titullojë këngën me këtë emër, duket se Rosalía nuk po flet për vendin fizik, por për simbolikën e tij si një hapësirë ku njeriu hyn për t’u çliruar nga limitet që e përkufizojnë. Në thelb, duket se është një metaforë edhe për lirimin artistik që ajo vetë po përjeton pas “Motomami”-t, albumi paraardhës i saj shumë i suksesshëm, por me këngë shumë më komerciale.
Muzika dhe teksti
Në “Berghain”, Rosalía përzien elemente operistike, tinguj elektronikë të ftohtë dhe ritme industriale, duke krijuar një ndjesi tensioni e ekstaze që të kujton sa natën në klub, aq edhe një ritual kishtar. Teksti kalon mes gjermanishtes, spanjishtes dhe anglishtes, si për të treguar se gjuha, si vetë muzika, është e lëvizshme dhe pa kufij.
Zëri i saj, herë si pëshpërimë e herë si piskamë, krijon një dualitet fantastik: e shenjtë dhe e mëkatshme, tokësore dhe hyjnore, njerëzore dhe artificiale; e gjithë fabula ndodh mes "Kishës" dhe "Klubit", ajo është e shenjtë dhe sensuale në të njëjtën kohë.
Videoklipi që po përmendet kudo
Ky është territori ku ajo e tejkalon vetveten: më shumë se metamorfozë, Rosalía duket se kërkon shërim. Plaga e saj, zemra e thyer që e mban si hajmali, bëhet qendra e gjithë universit simbolik të veprës, një kujtesë e fjalëve biblike: “Ruaje zemrën tënde më shumë se gjithçka tjetër, sepse prej saj burojnë burimet e jetës” (Fjalët e Urta 4:23).
Interpretim i videoklipit:
Rosalía hyn në shtëpi e veshur me të zeza, gjë që mund të interpretohet si gjendja emocionale e shpirtit të saj në ato momente.
Në kalimin nëpër shtëpi, një mollë e kafshuar e "vështron" nga tryeza: ngjan me mollën që kafshoi Eva, simbol i dëshirës, mëkatit, diçkaje perfekte që tashmë është "shkatërruar". Gruaja e fabulës duket se nuk i ka rezistuar një tundimi.
Perdet e shtëpisë së errur hapen dhe *boom*, brenda kësaj qetësie, shpërthen tensioni: London Symphony Orchestra hyn me madhështi, duke thyer intimitetin dhe duke pushtuar hapësirën personale.
Diçka ngjit në takat me kryq të gruas dhe kur ajo bën ta marrë çamçakëzin në dorë, plani kalon te Rosalía me një hajmali me zemrën e shenjtë ndër duar. Shqetësimi dhe sikleti i gruas paska të bëjë me një çështje dashurie.
Më pas, Rosalía hekuros një rrobë të kuqe; simbol i një pasioni të rrudhur, që përpiqet të zbusë me nxehtësi zemrën që është deformuar.
Pastaj ajo lan një rrobë të bardhë, është në gjunjë, kërkon pastërtinë sikur të kërkojë një ndërhyrje hyjnore, sikur të shpresojë që një forcë më e madhe se ajo do ta ndihmonte të dilte nga humnera e vet. Rosalía fërkon e fërkon pëlhurën sikur të përpiqet të fërkojë shpirtin, ta pastrojë nga ajo që nuk mund të emërtohet.
Ndoshta kërkon shpëtim, ndoshta thjesht dëshiron të lajë jehonën e një gabimi, dhe drita nga dritarja përballë vaskës hyn jo si shpëtim, por si kujtesë se pastërtia ende është e mundur.
Dhe aty, Rosalía, me orkestrën që e shoqëron, niset drejt shpëtimit, ajo do të gjejë vendin e zemrës së plagosur/ hajmalisë së deformuar.
Në zyrën e mjekut, ajo thotë: “E di shumë mirë kush jam, butësi për kafenë, jam vetëm një kub sheqeri.” Nuk e thotë me krenari, por me dorëzim: e di se mund t’ua ëmbëlsojë jetën të tjerëve, por kjo e shkrin atë, e tret, e zhduk.
Kur përpiqet të shesë hajmalinë e konsumuar tek argjendari, i thonë se nuk ka vlerë. Ajo thyhet, sepse ndien se refuzimi nuk është ndaj sendit, por ndaj zemrës së saj; ta shiste mund të kishte qenë përpjekja e fundit për t’u parë, për t’u dashur, për t’u pranuar dhe shpëtuar.
Koha për t'u kthyer në shtëpi. Dera që kyçi para se të largohej, tanimë është pakëz e hapur. Kush hyri brenda hapësirës së saj intime? Frika dhe kurioziteti është i madh, porsi një fëmijë, një krijesë e pafajshme, shfaqet Borëbardha (Rosalía) që hyn në mjedisin e transformuar të shtëpisë (shpirtit të saj). Aty ndodhen gjithë kafshët e pyllit, që ndryshe nga gjithë të tjerët e ndiejnë pastërtinë e shpirtit të Borëbardhës (Rosalía-s) dhe i afrohen. Ato nuk gjykojnë, thjesht ndiejnë bardhësinë e shpirtit që dyshon në vetvete; dreri qan gjak, pafajësia vuan gjithashtu kur shpirti tradhton veten.
Aty afrohet dhe Björk në formën e një zogu që ndalon në dorën e Borëbardhës dhe këndon:
"E vetmja mënyrë prej së cilës do shpëtohem është përmes ndërhyrjes hyjnore."
Dhe aty fillojnë makthet. Dreri fillon të shndërrohet në ëndrrat e Rosalía-s që përpëlitet në çarçafët e bardhë dhe zemra... Hajmalia shkëlqen për një çast, por është dëmtuar më shumë se kurrë. Nuk ka më kthim pas për të. Kjo pikë kulmore lyp një ndryshim të madh. Kubi i sheqerit i zhytur në kafe e ka të pashmangshëm shkrirjen. Porsi kubi, Rosalía tretet në shtratin e saj.
Repi "vulgar" nga Yves Tumor hyn në lojë me shprehjen e famshme të Mike Tyson gjatë një konference kaotike për shtyp në vitin 2002 pas një ndeshjeje boksi, ku Tyson u konfliktua me një gazetar. Ai iu drejtua gazetarit “I’ll fuck you till you love me” (Do të të q** derisa të më duash), si një shprehje zemërimi dhe dominimi. E vendosur në kontekstin e këngës, është e qartë se bëhet fjalë për një dashuri abuzive, një partner që s'ka ditur ta dashurojë në mënyrën e duhur gruan, dhe ky është shkatërrimi i saj.
Por, këtu ndodh e gjithë kthesa. Shkatërrimi këtu nuk do të thotë vdekje. Rosalía, e tretur në çarçafët e bardhë ringrihet si një pëllumb, por jo një pëllumb dosido (i bardhë): një pëllumb bardh e zi! Me këtë rilindje, gruaja na tregon se në çdo qenie bashkëjetojnë errësira dhe drita, mëkati dhe pastërtia, plaga dhe shëlbimi.
Dhe në fund hajmalia e shtypur shkëlqen sërish e paprekur.
Kritika
Kritikët e kanë quajtur “Berghain” një hap të guximshëm drejt artit bashkëkohor, dhe shumë prej tyre kanë vënë re se Rosalía nuk po ndjek më trendet, por po i krijon vetë.
“Për herë të parë në karrierën time, s’kam fjalë. Rosalía po ndryshon sërish rregullat e lojës,” tha Zane Lowe, intervistuesi i mirënjohur i yjeve në Apple Music.
Por “Berghain” është vetëm hyrja. Albumi “Lux” pritet të ketë 18 këngë, dhe lista e bashkëpunimeve është e çmendur: Björk, Yves Tumor, Carminho, Estrella Morente, Silvia Pérez Cruz, Yahritza, dhe madje edhe koret e Montserratit dhe të Palau de la Música Catalana. Pra, nga flamenco e deri te muzika kishtare, Rosalía po krijon një mozaik ku çdo zë, gjuhë dhe kulturë do të bashkëjetojnë.
Dhe për ata që e kanë ndjekur që nga “Motomami”, “Lux” duket si faza më e pjekur dhe më e rrezikshme artistikisht e Rosalía-s. Më pak veta mund ta pëlqejnë, por shumë më shumë do të përjetojnë art dhe muzikë të bërë mirë.
Ndiqeni më poshtë:
